Nieuw: de Redeneer-ster

Grammaticaonderwijs zou eigenlijk gericht moeten zijn op de ontwikkeling van de (taalkundige) redeneervaardigheid. Om in te zien hoe een zin in elkaar zit, moet je erover kunnen redeneren. Je moet leren wat argumenten zijn in zo'n redenering, waar je die vandaan moet halen en hoe je die tegen elkaar moet afwegen.

Dit alles is een beetje onder de oppervlakte geraakt in de pakweg anderhalve eeuw dat de huidige grammaticadidactiek bestaat: veel van wat oorspronkelijk als argumentatie bedoeld was, is verworden tot een ezelsbruggetje of een vuistregeltje, en in de ontleedoefeningen wordt het resultaat van het eerste het beste ezelsbruggetje al meteen beschouwd als een doorslaggevend argument. Dat is natuurlijk geen manier van doen.

Misschien hebben we wel behoefte aan expliciete werkvormen waarmee je leerlingen kunt leren dat er geredeneerd moet worden. Werkvormen, waarin de redenering -in plaats van verstopt te zijn in het ezelsbruggetje- gewoon open en bloot op de tafel ligt. Waarin duidelijk wordt dat je bijna altijd argumenten voor en tegen hebt, en dat er sterkere en zwakkere argumenten zijn.

De taalprof zou de taalprof niet zijn, als hij niet zijn hele leven besteedde aan het nadenken over een goede oplossing daarvoor. Daarom presenteert hij hier de werkvorm Redeneer-ster. In deze werkvorm (die je trouwens niet alleen bij het grammaticaonderwijs hoeft te gebruiken) kun je leerlingen laten oefenen met het beoordelen en inzetten van argumenten. Je kunt de werkvorm makkelijker en moeilijker invullen, en je kunt hem individueel of in groepjes laten uitvoeren.

Het idee is een aanpassing van een bestaande werkvorm uit de thinking-skillsdidactiek, de zogeheten Mystery. Dat is een werkvorm waarbij leerlingen een (meestal maatschappelijk of ethisch) dilemma moeten bespreken met gebruikmaking van een beperkt aantal stellingen of andere stukjes informatie. De Redeneer-ster is een vereenvoudigde vorm daarvan (het dilemma ken maar twee antwoorden, en de procedure is wat strakker gestructureerd).

Ik heb een algemene beschrijving, en een concreet voorbeeld ter illustratie toegevoegd.

Als iemand dit wil uitproberen wil ik wel graag weten wat de ervaringen zijn! Mocht je een concrete invulling willen maken maar je weet niet goed hoe, dan wil ik daar graag over meedenken.